حجت‌الاسلام سیدمحمدرضا مرتضوی‌ رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در لبنان با بیان اینکه قدرت نرم به توانایی تأثیرگذاری بر رفتار دیگران از طریق جاذبه و اقناع اشاره دارد، افزود: قدرت نرم بدون توسل به زور و اجبار بروز می‌کند و منابع اصلی آن نیز فرهنگ و ارزش‌ها، ایدئولوژی و گفتمان، دیپلماسی عمومی و فرهنگی، رسانه و هنر و الگوی زیست اجتماعی و اخلاقی است.

وی با تاکید بر اینکه در جهان امروز، بسیاری از تهدیدها از جنس سخت نیستند؛ بلکه در قالب تهدیدات ادراکی، رسانه‌ای و هویتی ظهور می‌کنند، ابراز کرد: کشورهایی که تصویر مثبتی از خود در ذهن ملت‌ها و نخبگان جهان می‌سازند، در واقع «هزینه دشمنی» را برای دیگران بالا می‌برند.

مرتضوی‌ با اشاره به اینکه فعالیت‌های فرهنگی بین‌المللی مانند برگزاری هفته‌های فرهنگی، آموزش زبان، اعزام گروه‌های هنری و همکاری‌های علمی دانشگاهی، می‌توانند دیوارهای ذهنی بی‌اعتمادی را بشکنند، گفت: زمانی که ملت‌ها با واقعیت فرهنگی و انسانی یک کشور آشنا شوند، زمینه برای شکل‌گیری بازدارندگی نرم فراهم می‌شود.

رایزن فرهنگی ایران در لبنان درباره اهمیت برندسازی ملی و نقش آن در امنیت و مصونیت کشور توضیح داد: برندسازی ملی فرآیندی است که کشور تلاش می‌کند تصویر منسجم، مثبت، قابل اعتماد و ماندگاری از خود در ذهن ملت‌ها ایجاد کند. این برند، ترکیبی از فرهنگ، تاریخ، پیشرفت علمی، اخلاق، هنر، دیپلماسی و ارزش‌های حاکم بر جامعه است. به بیان دیگر، «برند ملی» هویت راهبردی یک ملت در ذهن جهانیان است.

وی افزود: وقتی کشوری برند قوی دارد، تصمیم‌گیران و رسانه‌ها نگاه احترام‌آمیزتری به آن پیدا می‌کنند و تهدیدات علیه آن کمتر می‌شود. در واقع برند ملی قوی باعث افزایش سرمایه اجتماعی خارجی و در نتیجه امنیت نرم برای کشور می‌شود.

مرتضوی‌ همچنین با اشاره به نقش شبکه‌های ارتباطات فرهنگی در انسجام داخلی و مقابله با جنگ روانی بیان کرد: در دوران «جنگ شناختی»، انسجام داخلی بزرگ‌ترین سرمایه امنیت ملی است. در این میدان، پیروزی نه با سلاح، بلکه با شبکه‌های ارتباط فرهنگی و مدیریت روایت‌ها حاصل می‌شود.

ارائه تصویر ایرانِ مقاومت و ملتِ پایدار در برابر سلطه و بی‌عدالتی به جهان

رایزن فرهنگی ایران در لبنان با تاکید بر اینکه شبکه‌های فرهنگی که شامل رسانه‌ها، نخبگان فکری، مراکز فرهنگی، دانشگاه‌ها، روحانیون، انجمن‌ها، هنرمندان و فعالان اجتماعی و نهادهای مردم‌نهاد است، با ارائه روایت واحد از هویت ایرانی، اعتماد اجتماعی را تقویت می‌کنند، افزود: جنگ روانی دشمن بر دو محور اصلی استوار است؛ ایجاد تفرقه و بی‌اعتمادی داخلی و تضعیف امید، ایمان و هویت ملی. شبکه‌های فرهنگی، دقیقاً در برابر این دو هدف عمل می‌کنند و می‌توانند امنیت روانی، اجتماعی و هویتی جامعه را حفظ کنند. وقتی جامعه به روایت ملی خود باور دارد، اثر جنگ روانی و تبلیغات دشمن کاهش می‌یابد.

مرتضوی‌ درباره چگونگی ارائه روایت روشن و درست از ایران امروز به جهان ابراز کرد: برای ارائه تصویر درست از ایران باید از ابزارهای متنوعی مانند دیپلماسی فرهنگی، رسانه‌ای، استفاده از چهره‌های بین‌المللی و گردشگری فرهنگی استفاده کرد. بنابراین روایت درست از ایران باید جذاب، انسانی و چندبُعدی باشد؛ نه صرفاً دفاعی. برای این کار باید بر دستاوردها و پیشرفت‌های گوناگون و ابعاد مختلف کشور تأکید شود.

وی ادامه داد: لازم است که بر تمدن و تاریخ ایران به عنوان ریشه‌ی هویتی و مشروعیت فرهنگی کشور تاکید شود. همچنین، دستاوردهای دانشی، فناوری، پزشکی، انرژی، نانو و فضا بیش از گذشته معرفی شود. در این مسیر، ارائه تصویری از سبک زندگی اخلاقی، اسلامی و انسانی و داشته‌های هنری و ادبی مانند موسیقی، شعر، سینما و صنایع خلاق به درستی صورت گیرد. در کنار این‌ها لازم است که تصویر ایرانِ مقاومت و ملتِ پایدار در برابر سلطه و بی‌عدالتی نیز به جهان ارائه شود. هرچه این تصاویر کامل‌تر باشد، تحریف دشمن کم‌اثرتر می‌شود.

مرتضوی‌ درباره چالش‌های رایزنان فرهنگی در ارتباط با رسانه‌های خارجی برای ارائه تصویر درست ایران امروز، توضیح داد: رایزنان فرهنگی با چالش‌هایی مانند سوگیری رسانه‌های جهانی، محدودیت منابع، کمبود آموزش تخصصی و نبود هماهنگی بین دستگاه‌ها روبه‌رو هستند. بنابراین برای غلبه بر این چالش‌ها باید از ظرفیت دیپلماسی عمومی، دانشگاه‌ها، نخبگان فرهنگی و رسانه‌های غیردولتی استفاده شود.

لزوم تدوین راهبرد رسانه‌ای واحد و چندسطحی در کنار راهبرد فرهنگی کشور 

رایزن فرهنگی ایران در لبنان همچنین، ابراز کرد: برای غلبه بر چالش‌های موجود در عرصه فعالیت‌های فرهنگی بین‌المللی پیشنهاد می‌کنم راهبرد رسانه‌ای واحد و چندسطحی در کنار راهبرد فرهنگی کشور تدوین شود. همچنین، ایجاد واحدهای ارتباطات رسانه‌ای تخصصی در هر رایزنی، با حضور نیروهای مسلط بر زبان رسانه، امری ضروری است. برگزاری دوره‌های آموزش رسانه بین‌المللی برای رایزنان و کادرهای فرهنگی نیز امری اثرگذار خواهد بود.

وی ادامه داد: گسترش روابط غیررسمی و اعتمادمحور با اصحاب رسانه‌ کشور میزبان، سرمایه‌گذاری بر تولید روایت‌های مستند، انسانی و چندرسانه‌ای از ایران، فعال‌سازی چهره‌های مردمی ایران در عرصه‌ی دیپلماسی عمومی همچون ورزش، هنر، علم، هم‌افزایی بین رسانه‌های برون‌مرزی ایران و رایزنی‌ها برای روایت واحد و هدفمند، از دیگر فعالیت‌هایی است که می‌تواند ما را به موفقیت در دیپلماسی فرهنگی برساند.

مرتضوی‌ تاکید کرد: به تعبیر کلان، رایزن فرهنگی در عصر جنگ روایت‌ها باید نه‌فقط «فرستاده فرهنگ»، بلکه «سفیر فرهنگی تصویر ایران» در محیط بین‌المللی باشد.